Wereld Diabetes Dag 14 november 2023

Spuiten en Prikken, uitdagingen bij diabetes in de verstandelijk gehandicaptenzorg

Angst, frustratie en stiekem koekjes eten. Diabeteszorg bij cliënten in de verstandelijk gehandicaptenzorg kan uitdagend zijn.

Naar aanleiding van Wereld Diabetes Dag hadden wij een inspirerend gesprek met Petra Fijma, persoonlijk begeleider ambulante dienstverlening WLGroep. Petra is een zeer deskundige trainer en toetser op het gebied van diabetes. Zij deelt enthousiast haar kennis als ervaringsdeskundige. Petra heeft een lange geschiedenis bij WLGroep. In 1981 startte zij als leerling in de verstandelijk gehandicaptenzorg bij Leekerweide op de groep en nu ligt haar passie bij de ambulante begeleiding van cliënten met een verstandelijke beperking.

Zelf heeft Petra voor haar diabetes een FreeStyle Libre en insulinepomp. Dit geeft haar vrijheid in haar dagelijkse bezigheden. De FreeStyle Libre is een glucosemeter die via een sensor gedurende 2 weken nauwkeurig de glucosewaarden kan meten. Deze metingen bieden de mogelijkheid om insuline toe te dienen via een insulinepomp, waarin een ampul wordt geplaatst. De insulinepomp is een compact apparaatje dat discreet gedragen kan worden, zowel dag als nacht. Het apparaatje is verbonden met een dun slangetje en een fijn naaldje dat onder de huid van de buik wordt geplaatst. Een andere optie is het gebruik van een insulinepomp met automatische dosering.

Dit is niet voor iedereen weggelegd. Elke cliënt heeft zijn of haar eigen protocol, voedingsschema en hulpmiddelen. Sommige cliënten van Leekerweide gebruiken ook de FreeStyle Libre en insulinepomp, maar volgens Petra krijgen verreweg de meeste diabetespatiënten insuline toegediend via een insulinepen door een begeleider.

Het vingerprikken en insuline toedienen kan een uitdaging zijn bij cliënten met een verstandelijke beperking. Petra vertelt dat deze dagelijkse routine soms leidt tot frustratie en angst. En het handhaven van persoonlijke hygiëne is ook niet voor iedere cliënt even vanzelfsprekend. Diabetes dwingt je tot een andere manier van leven volgens Petra. Voeding speelt een cruciale rol bij cliënten met diabetes. Een stabiel voedingspatroon kan de symptomen en schommelingen verminderen, en de begeleiders houden hier rekening mee. Ze evalueren de gevolgen van bijvoorbeeld traktaties en bieden indien nodig alternatieven, zoals minder boterhammen tijdens de lunch om het evenwicht te bewaren.

De leefgroepen met cliënten met diabetes binnen Leekerweide zorgen ervoor dat er altijd een geautoriseerde collega aanwezig is om insuline toe te dienen. De dosis insuline wordt zorgvuldig voorbereid en gecontroleerd door een bevoegde collega.

Petra heeft bij ZWOpleidingen trainingen en klinische lessen gegeven aan medewerkers die in contact komen met cliënten met Diabetes. Als medewerker mag je wel een glucosemeting via de vingerprik doen, maar insuline toedienen is een voorbehouden handeling.


ZWOpleidingen speelt een belangrijke rol in de scholing van medewerkers over diabeteszorg. Onze medewerkers volgen een e-learning via het Leerplein, gevolgd door een toetsing om de vereiste bevoegdheid te verkrijgen. Wanneer een team een nieuwe cliënt met diabetes op hun groep ontvangt, is het mogelijk om binnen 48 uur getraind te worden door ZWOpleidingen. Medewerkers hebben de mogelijkheid om zowel individueel als in teamverband getraind en getoetst te worden. ZWOpleidingen draagt zo bij aan het doel om de hoogste kwaliteit van zorg te waarborgen.

Op de website van ZWOpleidingen vind je de training Diabetes, een scholing over de symptomen en complicaties van diabetes en de behandelmethoden. Daarnaast is er ook een mogelijkheid om in te schrijven voor de verpleegkundige handeling ‘Insuline toedienen en bloedsuiker meten’, een praktische bijscholing van op basis van de laatste richtlijnen en recente Vilans protocollen. Bij ZWOpleidingen krijg je instructie in een goed uitgerust skillslab volgens de laatste richtlijnen en de protocollen van Vilans. Slaag je voor de toets dan ontvang je van ons een certificaat.